Geschiedenis van Berlijn

Berlijn is in de 13de eeuw ontstaan, het is dus nog een relatief jonge stad. Hoewel het gebied eromheen reeds in de oudheid bewoond werd, ontstond Berlijn in 1307 samen met haar zusterstad Cölln, toen beide steden een gemeenschappelijk bestuur kregen. Keurvorst Frederik II nam er in 1451 zijn intrek in een nieuwe residentie, ondanks groot protest van de Berlijnse bevolking. De Hohenzollern-dynastie, waartoe Frederik II behoorde zou uiteindelijk zo’n 500 jaar heersen over Duitsland. Berlijn kwam tot bloei onder Frederik III, die zichzelf tot Koning Frederik I van Pruisen had gekroond, en werd zo een koninklijke- en regeringshoofdstad. In die periode werd Berlijn architectonisch sterk uitgebouwd, onder andere onder leiding van de beroemde architect Knobelsdorff.

Napoleon bezette de stad van 1806 tot 1809, waardoor de ontwikkeling tijdelijk stagneerde, maar eens de troepen het gebied verlaten hadden, flakkerde het vuur van de vernieuwing terug op. Economisch en demografisch groeide Berlijn in zo’n sneltempo, dat de stad in 1871 tot de hoofdstad van het Duitse Rijk werd uitgeroepen. Architecten als Schinkel smukten de stad op met klassieke gebouwen en Lenné specialiseerde zich in het aanleggen van kleurrijke bloemenparken. Het bevolkingsaantal klom in die tijd voor het eerst op tot 1 miljoen. Jammer genoeg bleef de economie niet bloeien, waardoor de nog steeds groeiende bevolkingsgroep onder erbarmelijke omstandigheden moest zien te overleven.

Het begin van WO I in 1914 bracht de stad in een diepe crisis door grote volksopstanden. Na het einde van de oorlog werd in Berlijn de republiek afgekondigd. Twee jaar later, in 1920, werden enkele steden en gebieden rond Berlijn geannexeerd, waardoor Berlijn maar liefst 4 miljoen inwoners telde. Ondanks de nog steeds onmenselijke economische omstandigheden, ontstond op cultureel vlak een nieuwe beweging waarmee heel wat theaterproducties, filmpremières en een uitgebreid nachtleven er het levenslicht zagen. Niet voor niets werd die periode als de Gouden Jaren ’20 bestempeld.

In 1933 begon voor Berlijn en Duitsland in het algemeen een donkere periode uit de geschiedenis. De overname door Adolf Hitler en de Nationaal-Socialisten gaf de aanzet tot de vervolging van Joden, communisten, oppositieleden, homoseksuelen en vele anderen. Berlijn werd toen eveneens hoofdstad van het Derde Rijk. In 1936 werden er de Olympische Zomerspelen georganiseerd, voornamelijk voor nazistische propagandadoeleinden. 1939 was het jaar waarin de Tweede Wereldoorlog begon, die pas in 1945 zou eindigen met de bezetting van Berlijn door de Russen. De stad was toen volledig verwoest.

De conferentie van Potsdam in datzelfde jaar deelde Berlijn in vier sectoren: een Russische, een Amerikaanse, een Engelse en een Franse. Dit betekende meteen ook dat Berlijn het centrale punt van de Koude oorlog zou worden.

In 1948 blokkeerden de Sovjetleiders de westelijke sectoren in de hoop de stad volledig te annexeren, maar dat was buiten de geallieerden gerekend. De Amerikanen en Britten voorzagen de drie Westelijke gedeelten van voedsel door middel van een luchtbrug. Het Oosten kreeg geen enkele hulp en verwaarloosde. In 1949 werd de Berlijn-blokkade opgegeven, waarbij de Bondsrepubliek Duitsland, met Bonn als hoofdstad, en de Duitse Democratische Republiek werden opgericht. Oost-Berlijn werd hoofdstad van deze laatste. Heel wat DDR-burgers trachtten naar West-Berlijn te vluchten en om deze stroom tegen te houden werd uiteindelijk in 1961 op één nacht tijd ‘De Muur’ opgetrokken, die voortaan Oost- en West-Berlijn van elkaar gescheiden hield. Wie toch probeerde over te lopen, werd genadeloos neergeschoten.

Pas op 9 november 1989 werd deze verschrikkelijke constructie neergehaald, hoewel hier en daar restanten de stad nog tekenen. In 1990 werd Berlijn herenigd en de Federale Regering nam er opnieuw haar intrek in de Reichstag, die met zijn nieuwe glazen koepel een attractie voor binnen- en buitenlanders is geworden. Het verleden dat de stad met zich meedraagt, zal er voor zorgen dat het westelijke deel wellicht altijd rijker en voortvarender zal zijn. Het oosten is nu, bij het begin van de 21ste eeuw, nog steeds moeizaam op weg om haar economie terug in een opwaarste spiraal te brengen.